MATERIALEN 

HET GLAS :

Voor glas in lood worden diverse soorten glas gebruikt :

• Echt antiek mondgeblazen glas ( Lamberts )

• Tisch kathedraal

• Oceanside  glass (voorheen spectrum)

• Machinaal Blank Float

• Machinaal gefigureerd

• Machinaal kathedraal

• tiffenyglas

Echt antiek mondgeblazen :

        Lamberts is een glasfabriek in Duitsland waar mondgeblazen antiek glas wordt gefabriceerd op de klassieke wijze. Met een blaaspijp wordt een dot glas uit de oven genomen, uitgeblazen en geslingerd tot een cilinder, die later doorgesneden en vlak gemaakt wordt. Een grote variatie in structuur, dikte en kleur is juist de aantrekkelijkheid van de glassoort om in glas in lood ramen toe te passen. Helaas is dit ook door de arbeidsintensieve manier van maken de duurste soort. Door toevoeging van diverse metaaloxides worden de verschillende kleuren gesmolten. Helder rood  b.v. is één van de duurste soorten, omdat daar puur goud in is verwerkt.

Tisch kathedraal :

        Glassoort dat wordt gegoten op een vlakke ondergrond. Ook in diverse kleuren te verkrijgen van Lamberts

Van de Amerikaanse leverancier Wissmach is de soort Mystic in veel kleuren verkrijgbaar 

Oceanside glas voorheen Spectrum :

 Glassoort geïmporteerd uit Mexico voorheen uit  Amerika en in diverse structuren verkrijgbaar. Van kathedraal effect tot antiek en vlak effect, in diverse kleuren verkrijgbaar.  Ook gevlamd kleuren door elkaar met opaal glas gemend. Hieronder een video hoe dat gevlamde glas gemaakt wordt

Machinaal Blank Float :

        Een vlak blanke glassoort dat in een continue proces over een vloeibaar tinbad uit een oven wordt getrokken. Diktes liggen tussen 5 en 20 mm  en hebben op de kopse kant een groene schijn. Voor glas in lood wordt meestal dubbeldik (dd) 3 mm gebruikt

Hieronder een video hoe floatglas gemaakt wordt

Machinaal gefigureerd :

        Diverse structuren en lichte kleuren leverbaar met de namen als : brute, cannalé blank en mat/blank, kathedraal, neu antiek, butzen,  nylon, spotile enz. 

Machinaal kathedraal :

Deze glassoort valt onder de gefigureerde soorten die machinaal vervaardigd worden en in continue proces over een structuurrol uit de oven worden getrokken.

Tiffany glas

Tiffany glas is niet doorzichtig maar laat wel licht door en is in veel kleuren en soorten verkrijgbaar. 

LOOD  :

De loodprofielen worden geleverd in de lengte van 2 meter in kisten van 50 kg. Leverbaar in diverse maten, soorten en hardheden

De meest gebruikte soort is een H-profiel van 8 mm breed en een binnenwerkse hoogte van 4,5 mm en een kern van 1,2 mm. De prijs van een lengte van 2 meter 8mm H-profiel is op dit moment €2,70.

H-profiel  :

Voor het in het lood zetten van het glas kunnen we gebruik maken van verschillende maten H-profiel van 4 mm tot 20 mm breed met een kern van 1,2 mm.

Staallood :

Voor versteviging van het raam wordt er vaak staallood gebruikt waarvan de stalen kern kan variëren van 2,5 tot 4 mm.

U-profiel :

        Voor de randafwerking kan een U-profiel gebruikt worden maar meestal worden aan de rand de ramen afgewerkt met een H-profiel dat dichtgestreken wordt.

Y-profiel :

        Wordt gebruikt als buitenste profiel voor het vastmaken van het glas in lood raam in dubbele beglazing.

opslag lood in kisten

SOLDEERTIN :

Voor het solderen van de loodverbindingen gebruiken we soldeertin 60/40.  Een verhouding van 60% tin en 40% lood. Tin smelt eerder dan lood daardoor smelt je niet zo snel in het loodprofiel. Gebruik geen soldeertin met hars of stearinekern want dit laat zich slecht schoonmaken. 

STEARINE :

Om de soldeertin mooi te laten vloeien gebruiken we stearine of vloeibaar kaarsvet. Na het solderen moet het wel meteen schoongemaakt worden anders ontstaan er lelijke zwarte plekken.

GLAS IN LOOD KIT :

Voor het waterdicht maken en de versteviging wordt een speciale kit gebruikt dat op den duur verhardt.

BEUKENZAAGSEL :

Beukenzaagsel heeft een fijne structuur en groot vermogen om de overtollige kit te absorberen en daardoor het glas mooi schoon te maken.

GEREEDSCHAPPEN

Glassnijders :

Diamantglassnijder :

klassieke glassnijder met een stukje industriediamant die met het snijden naar je hand ging staan, werd dus nooit uitgeleend.

Silberschnitt :

glassnijder met 6 stalen wieltjes die, al naar gelang slijtage, naar voren gedraaid kunnen worden.

Oliegevulde glassnijders :

 glassnijder van diverse merken en vormen waarbij een hardstalen wieltje gesmeerd en gekoeld wordt door snij-olie uit het reservoir in de steel.

Cirkelsnijder :

         met diverse losse snijhandvatten

Glasbreektangen :

 Tangen met verschillende brede bekken waarmee we smalle stroken glas kunnen breken en aan de randen eventueel overtollig glas kunnen afgruizen. Deze tangen zijn er in diverse vormen  

Loodmes :

        Het loodmes gebruiken we voor het snijden en het positioneren van het lood. Het mes heeft een ronde vorm waarmee we  langs het glas het lood afsnijden. Met de scherpe punt kunnen we het glas positioneren. De loodmessen zijn in diverse vormen en maten verkrijgbaar.

Loodstrekker :

       De loodstrekker wordt vastgezet op de tafel, het lood kan er in worden vastgezet en met een korte ruk gestrekt worden, waardoor de slapte verdwijnt en het lood stabieler in gebruik wordt. Hij wordt ook wel “loodkikker” genoemd.

Lood-openhaler :

        Het lood moet opengehaald worden met de openhaler om het glas wat makkelijker in het loodprofiel te plaatsen.

Lood-aanstrijker:

        Hiermee wordt het loodprofiel dichtgestreken aan de ene zijde na het solderen en de andere zijde voor het solderen.

Loodspijkers :

        Scherpe hardstalen spijkers voor het op zijn plaats houden van

het glas nadat het in de loodprofielen is aangedrukt.

Soldeerbout :

Er zijn diverse soldeerbouten in de handel die geschikt zijn voor het solderen. De professionele glazeniers maken voor continue werk vaak gebruik van een gassoldeerbout De elektrische soldeerbouten zijn er met of zonder thermostaat. Door de thermostaat in de bout  kan de temperatuur constant worden gehouden. Ook zijn er losse thermostaten waarbij de temperatuur geregeld kan worden zodat er ook met Tiffany gewerkt kan worden.

Sjabloonschaar:

        Een dubbelknippende schaar voor het knippen van de mallen. De ruimte die ingenomen wordt door de kern van het lood moet er bij het knippen van de mallen uitgeknipt worden, anders worden de mallen te groot en het glas niet op de juiste maat gesneden.

Glasslijpmachine :

De slijpmachine is er voor om ongewenste stukjes glas, die zijn blijven zitten na het snijden, weg te slijpen. Op de roterende slijpkop zit industriediamant dat harder is dan glas zodat daarmee glas kan worden geslepen. De slijpsteen wordt gekoeld door een sponsje dat water opzuigt voor de slijpkop en het slijpsel wordt afgevoerd naar het waterbassin. Zorg wel voor een veiligheidsbril tegen wegspringend glasgruis.

SNIJTECHNIEKEN :

Snijden met een glassnijder :

Door de glassnijder loodrecht op het glas te zetten en met gelijkmatige druk een ononderbroken snede te maken van begin tot eind. Je moet een gelijkmatig doorlopend geluid horen zonder onderbrekingen anders breekt het glas niet goed door. Je mag nooit twee keer over de zelfde snede snijden, ook dat geeft een slechte breuk en is slecht voor de glassnijder.

Snijden van gefigureerd glas moet altijd aan de gladde zijde gebeuren

Snijden met een strokensnijder of “schlitter”:

Stel de breedte in van de te snijden maten en controleer of de maten goed worden gesneden. Je kunt nu achter elkaar de ruitjes van de zelfde maat snijden zonder steeds weer te meten. Controleer tussendoor of je dezelfde maat houdt.

 Het breken van het glas :

Grote platen glas worden op de snijtafel gebroken door het af te breken gedeelte met twee handen aan te pakken en met een snelle beweging te breken. Houd de snede daarbij iets boven de tafel zodat het langs de tafel kan glijden.

Kleine stukken glas breken we los uit de hand door de duimen naast de snede te leggen en met de vingers eronder de gedeeltes van elkaar af te breken.

Smalle stukjes glas, die je niet meer vast kunt houden, kun je met de breektang eenvoudig vanonder af losbreken.  

strokensnijder of "Schlitter"

Oefening raam 1  -  450 x 330 mm

Het uitrekenen van de snijmaten :

Ons raam van 450 x 330 mm heeft een verdeling van 9 ruitjes met dezelfde maat. We gebruiken als glas 3mm blank floatglas en voor al het loodprofiel H 8 x 4,5 mm. Voor de juiste maat van het glas moeten we de ruimte van de zijkanten van het buitenste lood en de kernen van het binnenste lood eraf trekken. Voor de zijkanten trekken we er 2 x 5 mm = 1 cm af en voor de binnenste kernen 2 x 1,5 = 3 mm. Dus in het totaal 13mm in de hoogte en de breedte.  De maten worden dan 450 – 13 = 437 mm : 3 = 145,6 afgerond 146 mm breed en 330 - 13 = 317 : 3 = 105,6 en afgerond dus 106 mm De maten voor de 9 ruitjes worden dus 146 x 106 mm.

1. Snijden van het glas :

        Om 9 dezelfde stukjes glas te snijden maken we gebruik van de       strokensnijder of “schlitter”

We zetten de geleiders op de gewenste maat en controleren eerst met een stukje afvalglas of de maat werkelijk klopt anders moet de strokensnijder eerst goed worden ingesteld.

Dan zetten we de glassnijder in de geleider en snijden met een vloeiende beweging eerst alle zelfde maten af en vervolgens de tweede maat. Controleer steeds of alles haaks en recht ligt.

Contoleer aan het eind nogmaals of de ruitjes allemaal dezelfde maat hebben, want maatvoering is cruciaal voor de vorm van het raam.

2. Het in het lood zetten en uitlijnen of stroken :

Stroken lood die voor gebruik gestrekt worden, moeten met de openhaler al naar gelang de stand, smaller of breder worden opengehaald.

De eerste twee stroken lood worden gesneden en links en onder aangelegd tegen de steunen op de tafel.

Van links af beginnen we nu het glas aan te leggen en de loodprofielen met het loodmes er tegen aan te zetten Denk er aan consequent met het loodmes de plekken waar je het lood aanlegt iets op te halen zodat je meer ruimte hebt om het lood in het profiel te drukken, druk het dan met de punt van het loodmes nog even aan en zet het volgende ruitje weer in het loodprofiel. Snijd dan langs het glas het lood strak af en tik de bovenzijde aan met de achterkant van je loodmes. Haal ook even het mes onderlangs het lood zodat je met het aanleggen van het volgende loodprofiel makkelijker kunt aanschuiven. Zet de ruitjes even vast met een loodspijker en vervolgen vul je zo van links eerst naar boven dan naar rechts alles aan.

Aan de omkanten worden de loodprofielen vastgezet met een stukje restglas.

Daarna worden de loodprofielen uitgelijnd of zoals dat ook wel heet gestrookt. Met de vlakke kant ( niet met de punt ) van het  loodmes kan het loodprofiel soms nog een mm naar boven of onder gedrukt worden zodat alle loodstroken precies in elkaars verlengde liggen.

3. Het solderen en kitten van het raam :

Aan de voorzijde laten we het lood open en gaan we met de loodhamer alle verbindingen aantikken, zodat er op die plek gesoldeerd kan worden.

Vervolgens zetten we de soldeerbout aan, zodat die goed op warmte kan komen, en gaan alle verbindingen insmeren met een kwastje stearine om later het lood goed te laten vloeien.

Met de soldeerbout het soldeer in de verbinding laten vloeien zodat er een gelijkmatige hoeveelheid soldeer op de verbinding achterblijf. Al naar gelang de soldeerbout langer of korter op de verbinding wordt gehouden zal er een vlakkere of bollere hoeveelheid soldeer achterblijven.

Meteen na het solderen zal de rest stearine met een doekje verwijderd moeten worden omdat het lood anders zwart zal worden.

Nu wordt het raam omgedraaid en eventuele loodstukken op de hoeken eraf gesneden.

De achterzijde wordt nu volledig dichtgestreken en de kruisingen aangetikt met de loodhamer, zodat vervolgens de achterzijde gesoldeerd kan worden nadat de verbindingen eerst weer ingestreken zijn met stearine. Dan het geheel schoonmaken van de resten stearine.

Dan worden daarna de zijkanten dichtgestreken zodat er geen kit en zaagsel in kan komen.

De open kant kan nu worden gekit. Met een borstel de kit goed in de open loodprofielen drukken. Daarna het lood dichtstrijken en de overtollige kit verwijderen. Dan met zaagsel de resten kit verwijderen. Daarna met wat schoner en fijner zaagsel het geheel oppoetsen en de randjes nog een keer met een lege penpunt van de laatste restjes ontdoen.

De laatste keer oppoetsen en het eerste raam is klaar.

Oefening raam 2 -  450 x 324 mm

Voor het tweede raam gaan we ook gekleurd gefigureerd glas gebruiken . Dit glas wordt aan de gladde zijde gesneden. Men moet vooral letten op de structuur van het glas en de richting van die structuur zodat straks alle stukjes glas de zelfde structuurrichting hebben in het raam.

2. De maatvoering van het tweede raam :

        We gaan uit van een rand van 30 mm  dan zijn de maten :

        Rode vierkantjes : 30 x 30 mm

Randen : 450mm, min 2 x 30, min 2 x 5, min 4 x 1,5 : 3 =   afgerond 125 mm x 30 mm

Blank 1 : 324 mm, min 3 x 30, min 2 x 5, min 4 x 1,5 : 2 = 109 mm x 125 mm

        Blank 2 : Blank 1 minus 30 + 1.5 = afgerond 78 x 125 mm

3. Glas voor 2^e raam :

        We hebben gekleurd gefigureerd glas uitgezocht en zetten de  maten op de strokensnijder en snijden de ruitjes aan de gladde   kant op de aangegeven maten. Controleer of de maten kloppen      en leg ze met de goede zijde naar boven.

4. Raam 2 in het lood zetten :

Zet nu alles in het lood zoals besproken bij het eerste raam         Denk vooral aan de gladde zijde naar boven. En zet steeds de ruitjes met een loodspijker vast zodat het geheel niet verschuiven kan.

5. Raam 2 uitlijnen en solderen :

Zorg dat alle loodlijnen stroken en soldeer de verbindingen nadat ze bestreken zijn met stearine. Maak het goed schoon en strijk de achterzijde dicht en soldeer deze. Maak alles goed schoon van de stearine.

6. Kitten en afwerken :

Het raam kan nu worden gekit. Let vooral op het dichtstrijken van het lood voordat het wordt schoongemaakt met zaagsel.

Poets het geheel goed schoon en raam 2 is gereed

Oefening raam 3

3e raam: raamhanger 280 x 375 mm.

Met dit raam gaan we voor het eerst werken met een ontwerptekening en mallen.

Schetsontwerp en werktekening :

Voor een vrij ontwerp zal men altijd eerst een aantal kleine schetsen maken, die als laatste al wordt ingekleurd met kleurpotlood of aquarelverf om een indicatie te krijgen van het gehele ontwerp.

Daarna zal er een werktekening gemaakt worden op werkelijke grootte waarin de volgordenummering en het kleur- en soortnummer wordt gezet.

Mallen knippen :

We maken van de werktekening een mallentekening op dikker papier door de werktekening door te drukken of er een gaatjestekening ( paustekening ) van te maken. En zetten daar dezelfde nummering op als op de werktekening.

We knippen nu de loodkernen eruit met de dubbelknippende sjabloonschaar en leggen de mallen op de werktekening.      

1. Glas uitzoeken , snijden en slijpen :

Het glas wordt uitgezocht en de mallen van dezelfde kleur worden zodanig op het glas gelegd dat de structuur dezelfde kant op ligt en de mallen op een zo voordelig mogelijke manier worden verdeeld opdat er zo weinig mogelijk glas wordt gebruikt.

De mallen worden omlijnd met een stift, al naar gelang donker of wit om de lijnen goed te zien. Het glas wordt voorzichtig langzaam langs de binnenkant van de lijn gesneden en met de hand of de breektang  verwijderd van de restanten.

De achtergebleven restanten kunnen met de slijpmachine worden verwijderd of met de tang worden weggegruisd.

Raam 3 wordt gemaakt als raamhanger en zal niet hoeven gekit te worden. We gebruiken voor de omranding staallood en zagen vooraf dit staallood op een ruime maat.

2. In het lood zetten van raam 3 :

We kijken eerst goed wat de volgorde moet zijn van het aanleggen van het glas aan het lood en het eventueel doorlopen van de loodlijnen. Bepaal dan de volgorde en geef dat eventueel aan op het ontwerp. Start met het staallood voor de omranding.  Zet het glas aan en het lood langs het glas op de geleerde manier en druk eventueel het lood om de ronde vorm van het glas. Zet steeds de glasstukken vast met een loodspijker zodat niet alles kan gaan verschuiven.

Zet de omkanten vast met het staallood en met restjes glas.

3. Uitlijnen en solderen raam 3 :

Het glas kan worden gestrookt en dichtgezet met de dichtstrijker omdat we hier niet hoeven te kitten. Met de loodhamer worden de verbindingen aangetikt en nadat er stearine is opgestreken kan er worden gesoldeerd. Goed schoonvegen en de achterzijde kan dezelfde behandeling ondergaan.

4. Afwerken als raamhanger :

Aan de bovenzijde kunnen we nu haakjes van koperdraad solderen of we kunnen gebruik maken van afgeknipte paperclips. Voor solderen wel met stearine instrijken .